در دنیای امروز که استارت‌آپ‌ها نقشی محوری در رشد اقتصادی و نوآوری ایفا می‌کنند، موضوع تأمین مالی استارت‌آپ‌ها و ارزشیابی آن‌ها به یکی از مهم‌ترین مباحث در حوزه‌ی مالی شرکت‌ها تبدیل شده است. در سلسله مطالبی که توسط آقای حسین عبده تبریزی و امین عظیمی‌راد ارائه می‌شود، به بررسی تخصصی این موضوعات پرداخته شده است.
استارت‌آپ‌ها و جایگاه آن‌ها در مالی شرکت‌ها
در ادبیات مالی، استارت‌آپ‌ها بخشی از حوزه‌ی مالی شرکت‌ها (Corporate Finance) محسوب می‌شوند. این حوزه مربوط به شرکت‌های غیرمالی است؛ یعنی شرکت‌هایی که در حوزه‌های صنعتی، خدماتی، ساختمانی، بهداشتی و تولید فعالیت می‌کنند، نه بانک‌ها یا نهادهای مالی. استارت‌آپ‌ها در همین چارچوب قرار می‌گیرند و پتانسیل تبدیل شدن به شرکت‌های بزرگ و حتی ورود به بازار سرمایه (بورس) را دارند.
چرا تأمین مالی استارت‌آپ‌ها متفاوت است؟
استارت‌آپ‌ها به‌عنوان شرکت‌های نوپا، نمی‌توانند از همان روش‌های تأمین مالی رایج در شرکت‌های بزرگ و بالغ استفاده کنند. بانک‌ها معمولاً به دنبال وثیقه و دارایی ثابت هستند، در حالی‌که بسیاری از استارت‌آپ‌ها در مراحل اولیه دارایی مشهودی ندارند.
در ایران، برای سال‌های طولانی، این تفاوت درک نشده بود. افراد دارای ایده برای دریافت تسهیلات به بانک‌ها مراجعه می‌کردند و اغلب با پاسخ منفی روبرو می‌شدند. دولت نیز با اختصاص منابعی تلاش‌هایی برای حمایت انجام داد، اما این اقدامات به دلیل نبود نهادهای تخصصی و زیرساخت‌های مناسب، چندان موفق نبودند.
الگوی جهانی تأمین مالی استارت‌آپ‌ها
از دهه ۱۹۷۰ میلادی، کشورهای توسعه‌یافته دریافتند که باید برای تأمین مالی استارت‌آپ‌ها از مکانیسم‌های جدید و عمدتاً خصوصی استفاده کرد. در این الگو، دولت نقش کمرنگ‌تری در تأمین مالی دارد و بخش خصوصی با ابزارها و نهادهای تخصصی وارد عمل می‌شود.
به‌جای مراجعه به بانک یا انتشار عمومی سهام، سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها از طریق سرمایه‌گذاران خطرپذیر (Venture Capital)، سرمایه‌گذاران خصوصی (Private Equity) و حتی سرمایه‌گذاران فرشته (Angel Investors) انجام می‌گیرد.
نقش نهادهای کارآفرینی در موفقیت استارت‌آپ‌ها
یکی از دلایل اصلی موفقیت استارت‌آپ‌ها در جهان، حضور نهادهای کارآفرینی و مالی تخصصی است. این نهادها نه‌تنها منابع مالی را تأمین می‌کنند، بلکه در حوزه‌هایی مانند بازاریابی، مدیریت، مشاوره حقوقی و توسعه محصول نیز به بنیان‌گذاران کمک می‌نمایند.
در مراحل اولیه، گاهی منابعی از سوی دانشگاه‌ها یا دولت برای مطالعات اولیه در اختیار تیم‌ها قرار می‌گیرد. اما با پیشرفت پروژه، نهادهایی نظیر شرکت‌های تأمین سرمایه (Investment Banks) وارد فرآیند ارزیابی و تأمین مالی می‌شوند.
مراحل تأمین مالی استارت‌آپ‌ها
تأمین مالی استارت‌آپ‌ها در چند مرحله صورت می‌گیرد:
-
مرحله بذر (Seed Stage): سرمایه‌گذاری‌های اولیه برای توسعه ایده.
-
مرحله توسعه محصول (Product Development): هزینه‌هایی برای ساخت نمونه اولیه و آزمون بازار.
-
مراحل رشد و پیش از عرضه اولیه (IPO): برای گسترش بازار، تیم‌سازی و افزایش ظرفیت.
در این مسیر، صندوق‌های جسورانه (VC Funds) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی (PE Funds) بسته به مرحله رشد استارت‌آپ وارد می‌شوند.
نقش سرمایه‌گذاران شخصی و نهادهای بزرگ
تأمین مالی تنها به نهادهای بزرگ محدود نیست. افراد حقیقی یا همان سرمایه‌گذاران فرشته (Angel Investors) نیز با سرمایه‌گذاری شخصی در استارت‌آپ‌ها نقش مهمی دارند. حتی صندوق‌های بازنشستگی و نهادهای خیریه نیز درصدی از منابع خود را به این نوع سرمایه‌گذاری اختصاص داده‌اند تا از بازدهی بالای آن بهره‌مند شوند.
ارزشیابی استارت‌آپ‌ها؛ علم و هنر همزمان
ارزشیابی استارت‌آپ‌ها برخلاف شرکت‌های بالغ، بر پایه دارایی‌های نامشهود و پتانسیل رشد آینده انجام می‌شود. این ارزشیابی برای تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری، مشارکت و حتی ورود به بورس بسیار حیاتی است و نیاز به تخصص و تجربه بالا دارد.
سخن پایانی
درک صحیح از فرآیند تأمین مالی و ارزشیابی استارت‌آپ‌ها، کلید موفقیت در دنیای کارآفرینی است. این مسیر با چالش‌های زیادی همراه است، اما با بهره‌گیری از نهادهای تخصصی و سرمایه‌گذاران هوشمند، می‌توان ایده‌های نوآورانه را به کسب‌وکارهای پایدار و موفق تبدیل کرد.
منبع:تحریریه بیلدزآپ، آکادمی دانایان