معرفی
چوب‌پنبه از پوست درخت بلوط چوب‌پنبه به دست می‌آید و بدون آسیب‌رساندن به درخت، با دست برداشت می‌شود. درخت بلوط چوب‌پنبه به‌طور آهسته رشد می‌کند و می‌تواند تا ۲۰۰ سال عمر کند.
بلوط چوب‌پنبه‌ای تنها درختی است که پوست آن دوباره رشد می‌کند و پس از هر برداشت، بافتی نرم‌تر پیدا می‌کند. در طول عمر خود که به طور متوسط حدود 200 سال است، می‌توان حدود 17 بار از آن برداشت کرد. چوب پنبه که هر نه سال یکبار برداشت می‌شود، بدون اینکه هیچ درختی در طول این فرآیند قطع شود، مجموعه‌ای بی‌پایان از محصولات، از سنتی تا نوآورانه‌ترین و غیرمنتظره‌ترین محصولات را تولید می‌کند. محصول اصلی درپوش چوب پنبه ای است، اما همه چوب پنبه ها واجد شرایط تبدیل شدن به آن محصول خاص نیستند.
جنگل‌ها نقش مهمی در جذب CO
2 از جو دارند و به‌طور فعال به کاهش گرمایش جهانی کمک می‌کنند. این محصول ۱۰۰٪ اکولوژیک تمامی الزامات حفاظت و پایداری محیط‌زیست را رعایت می‌کند. با توجه به تقاضای روزافزون برای حفظ منابع طبیعی، چوب‌پنبه ماده‌ای ایده‌آل به شمار می‌رود. درخت بلوط چوب‌پنبه که چوب‌پنبه از آن استخراج می‌شود، عضو خانواده بلوط‌ها است. استفاده از این درخت تنها به پوست آن محدود نمی‌شود بلکه به کل زمینه کشاورزی و جنگلداری، همچنین شکار و دامداری خوک، گوسفند و بز در اطراف کشت بلوط چوب‌پنبه نیز گسترش می‌یابد. استخراج منظم پوست این درخت، نقش مهمی در پایداری زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی منطقه مدیترانه ایفا می‌کند، جایی که این درخت بومی است.
درخت بلوط چوب‌پنبه نقشی اساسی در جلوگیری از بیابان‌زایی دارد، زیرا با کمک به تثبیت خاک و مواد آلی، فرسایش را کاهش داده و ذخیره آب را افزایش می‌دهد. اهمیت جنگل‌های بلوط چوب‌پنبه در جلوگیری از بیابان‌زایی در کشورهای شمال آفریقا، به‌ویژه الجزایر، نباید نادیده گرفته شود. از دیدگاه جمعیت‌زدایی اجتماعی، مدیریت جنگل‌های بلوط چوب‌پنبه باعث ایجاد و حفظ تعداد قابل‌توجهی شغل در مناطق اقتصادی ضعیف می‌شود. به گفته WWF، بیش از ۱۰۰,۰۰۰ نفر به طور مستقیم و غیرمستقیم به کشت و تولید چوب‌پنبه وابسته هستند.
جنگل‌های بلوط چوب‌پنبه در مساحتی حدود ۲.۱ میلیون هکتار در سراسر جهان گسترده شده‌اند که در منطقه مدیترانه با تأثیرات آتلانتیک، جنوب اروپا و شمال آفریقا قرار دارند و هر سال حدود ۳۴۰,۰۰۰ تن چوب‌پنبه برداشت می‌شود. بیش از ۳۴٪ از این مساحت جهانی یعنی بیش از ۷۳۶,۰۰۰ هکتار جنگل‌های بلوط چوب‌پنبه، در پرتغال قرار دارند که حدود ۲۳٪ از کل جنگل‌های پرتغال را تشکیل می‌دهد.
یک قطعه فسیل شده که در حوزه رودخانه تژو کشف شده و بیش از ۱۰ میلیون سال قدمت دارد، نشان‌دهنده وجود درخت بلوط چوب‌پنبه در پرتغال از زمان‌های بسیار قدیم است. برخی پژوهشگران معتقدند این درخت منحصربه‌فرد بسیار پیش‌تر وجود داشته و عمر آن را بیش از ۶۰ میلیون سال تخمین می‌زنند. شواهد از سراسر جهان نشان می‌دهد که چوب‌پنبه هزاران سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین دلیل به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مواد مورد استفاده مستمر توسط بشر شناخته می‌شود. طول عمر فوق‌العاده درخت بلوط چوب‌پنبه که حتی از عصر یخبندان ۲۵ میلیون سال پیش نیز جان سالم به در برده است، به پوست خشن آن – چوب‌پنبه – نسبت داده می‌شود که مقاومت بی‌نظیری به درخت می‌بخشد.
درخت بلوط چوب‌پنبه‌ای حدود 25 سال طول می‌کشد تا برای اولین بار پوست آن برداشت شود. پس از آن، تنها از سومین برداشت (در سن 43 سالگی) چوب‌پنبه‌ای با کیفیت بالا تولید می‌شود که برای ساخت درپوش‌های چوب‌پنبه‌ای استفاده می‌شود. دو برداشت اول – که به عنوان چوب‌پنبه “بکر” و “ثانویه” شناخته می‌شوند – و همچنین چوب‌پنبه‌ای که از پایه درخت برداشته می‌شود، به عنوان ماده اولیه برای عایق‌بندی، کف‌پوش و محصولات متنوعی از جمله در صنایع ساختمان، مد، طراحی، بهداشت، تولید انرژی و صنعت هوافضا به کار می‌رود.
چرا چوب‌پنبه؟
چوب‌پنبه یک ماده خام طبیعی، قابل تجدید و بازیافت است که دارای ویژگی‌های کاملاً منحصربه‌فرد و غیرقابل مقایسه‌ای است. تاکنون هیچ‌کس نتوانسته این ویژگی‌ها را تقلید کند یا بهبود بخشد. به دلیل ویژگی‌های طبیعی منحصربه‌فرد خود، چوب‌پنبه برای استفاده در کف‌پوش‌ها بسیار مناسب است. کف‌پوش‌های چوب‌پنبه‌ای صدا را جذب می‌کنند و به دلیل عایق حرارتی طبیعی خود، شرایط مطلوبی را در داخل ساختمان ایجاد می‌کنند. همچنین این کف‌پوش‌ها بسیار راحت هستند و ضربات ناشی از قدم زدن و تنش‌های بدنی مرتبط را کاهش می‌دهند.
سطح مقاوم در برابر سایش از ایجاد خش و تخریب سطح جلوگیری می‌کند. چوب‌پنبه در ظواهر مختلف با لایۀ بالایی که روکش دارد تولید می‌شود. با خاصیت انعطاف‌پذیری و بازگشت‌پذیری خوب، این کف‌پوش حتی پس از سال‌ها استفاده به همان شکل روز اول باقی می‌ماند.
راز عملکرد چوب‌پنبه در ساختار سلولی آن نهفته است. پوست چوب‌پنبه دارای ساختاری مانند کندوی عسل با سلول‌های کوچک است (۴۰ میلیون سلول در هر سانتی‌متر مکعب). این پوست همچنین درخت را از دماهای گرم تابستان محافظت می‌کند. هر سلول به‌عنوان یک عایق حرارتی کوچک طبیعی عمل کرده و همچنین خاصیت جذب صدا و ضربه را فراهم می‌آورد.
ترکیبات شیمیایی چوب‌پنبه
– Suberin (سوبرین: ۴۵٪)
جزء اصلی دیواره‌های سلولی که به چوب‌پنبه خاصیت انعطاف‌پذیری می‌دهد.
– lignin (لیگنین: ۲۷٪)
ترکیب عایق‌بندی.
– polysaccharides (پلی‌ساکاریدها: ۱۲٪)
اجزای دیواره‌های سلولی که به ساختار بافت چوب‌پنبه کمک می‌کنند.
– tannins (تانن‌ها: ۶٪)
ترکیبات پلی‌فنولیک که برای رنگ‌آمیزی استفاده می‌شوند.
– waxes (موم‌ها: ۵٪)
ترکیبات آب‌گریز که باعث ضد آب شدن چوب‌پنبه می‌شوند.
ویژگی‌های چوب‌پنبه
الاستیسیته و انعطاف‌پذیری عالی
انعطاف‌پذیری بالای غشای سلولی، چوب‌پنبه را قابل فشردن می‌کند و این امکان را به آن می‌دهد که پس از فشرده شدن به شکل اولیه خود بازگردد. چوب‌پنبه تنها ماده جامدی است که هنگام فشرده شدن از یک سمت، حجم آن در سمت دیگر افزایش نمی‌یابد و به دلیل انعطاف‌پذیری خود می‌تواند بدون تغییر به تغییرات دما و فشار واکنش نشان دهد.
وزن کم
در ساختار سلولی چوب‌پنبه، هر سانتی‌متر مکعب حاوی بین ۳۰ تا ۴۲ میلیون سلول است. این که بافت چوب‌پنبه حاوی ۸۹.۷٪ مواد گازی است، باعث تراکم بسیار کم آن می‌شود و تنها 0.16 گرم در هر سانتی‌متر مکعب وزن دارد.
نفوذناپذیری
محتوای سوبرین (suberin) چوب‌پنبه را در برابر مایعات و گازها غیرقابل نفوذ می‌کند.
ایزولاسیون عالی
رسانایی حرارتی، صوتی و ارتعاشی کم چوب‌پنبه به دلیل وجود گاز در حفره‌های ریز و کاملاً مهروموم شده است. در نتیجه، چوب‌پنبه بهترین ماده عایق از میان تمامی مواد طبیعی است.
مقاومت بالا در برابر آتش و دمای بالا
چوب‌پنبه به طور طبیعی ضدآتش است و در هنگام سوختن بدون شعله می‌سوزد و گازهای سمی تولید نمی‌کند.
ضدحساسیت
چوب‌پنبه گرد و غبار را جذب نمی‌کند و به همین دلیل به محافظت در برابر آلرژی‌ها کمک می‌کند و برای افرادی که مبتلا به آسم هستند، خطری ایجاد نمی‌کند.
غیرقابل نفوذ در برابر مایعات و گازها
به دلیل وجود سابِرین و سِرویدها در دیواره‌های سلولی، چوب‌پنبه تقریباً در برابر مایعات و گازها غیرقابل نفوذ است و مقاومت آن در برابر رطوبت باعث می‌شود بدون تخریب، عمری طولانی داشته باشد.
مقاومت بالا در برابر سایش
چوب‌پنبه در برابر سایش بسیار مقاوم است و ضریب اصطکاک بالایی دارد. به دلیل ساختار لانه‌زنبوری خود، مقاومت آن در برابر ضربه یا اصطکاک بیشتر از سطوح سخت دیگر است.
احساس راحتی و گرما
بافت طبیعی چوب‌پنبه ترکیبی از نرمی و انعطاف‌پذیری را به همراه سطحی طبیعی و نامسطح ارائه می‌دهد. درجه ناپیوستگی متغیر این سطح به نوع چوب‌پنبه استفاده شده و انتخاب نهایی بستگی دارد.
سلامتی
با خواص جذب ضربه چوب‌پنبه، پا، کمر و مفاصل شما تسکین یافته و از آسیب‌های ناشی از افتادن جلوگیری می‌شود. علاوه بر این، چوب‌پنبه دارای خواص خاصی است که آن را ضد‌آلودگی می‌کند و برای افراد مبتلا به آلرژی، بسیار مناسب است.
